آژیری که سال‌ها پیش به صدا درآمده
تاریخ انتشار: ۲۸ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۰۰۵۷۱۵
این درحالی‌است که در کل کشور 80هزار سالمند داریم که به‌هیچ‌وجه ازدواج نکرده‌اند. رقمی که در سال 1430 به بیش از دومیلیون و 500هزار نفر خواهد رسید و همه اینها در آینده تنهایی سالمندان بحرانی برای جامعه و سلامت‌روان خواهد بود. درواقع احساس تنهایی از مشکلات شایع دوران سالمندی درحال‌حاضر و در آینده خواهد بود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اهمیت این مسأله تا جایی است که پژوهش‌هایی را به خود اختصاص داده. نتایج این پژوهش‌ها حاکی از این است که کاهش احساس تنهایی در بهبود سبک‌زندگی سالمندان نقش مؤثری دارد و این یعنی اینکه نقش حمایت از سالمندان، آموزش نیروهای متخصص در زمینه سالمندشناسی و مشاوره‌های خانوادگی و بهداشت‌روانی برای سالمندان و خانواده‌های‌شان، اهمیت پررنگ‌تری از گذشته دارد.
23 سال دیگر؛ افزایش 10درصدی سالمندان
«تنهایی، بیماری واگیرداری است» نقل‌قولی از پروفسور مانفرد اشپیزر، نویسنده کتاب «تنهایی بیماری ناشناخته». جمله‌ای کوتاه و تامل‌برانگیز که با استناد به گفته خود اشپیزر در تحقیقات گروهی پژوهشی در سال 2009 ثابت شده است. به اعتقاد این روانپزشک آلمانی، به‌واقع احساسات واگیردارند.
واقعیت امر این است که انسان موجودی اجتماعی است، بنابراین می‌تواند از نظر حسی و عاطفی هم مبتلا شود و این درحالی‌است که سالمندان بیش از سایر اقشار نیازمند توجه ویژه به نیازهای‌شان هستند. طبق آمارهای موجود سالمندان در نیمه دهه 50 تنها 5درصد از جمعیت را به خود اختصاص داده بودند.
اگرچه در اواخر دهه 90 یعنی به وقت سال 1398 سهم این جمعیت 10درصدی شد؛ رشد دوبرابری جمعیت که حدود 43سال زمان برد.
صاحبنظران این حوزه، شرایط منحصربه‌فرد جهانی را مد نظر قرار داده و اعلام کرده‌اند طی 23سال آینده یعنی از سال 1398 تا 1421 به حدود 20درصد خواهد رسید، اگرچه در شرایط فعلی چهار سال از این 23سال را پشت‌سر گذاشته‌ایم. نکته قابل‌تامل این اعداد و ارقام این است که رشد جمعیت سالمندی از 10 به 20درصد در آمریکا 70سال زمان می‌برد، در سوئد این رقم 90سال است و در فرانسه 120سال طول می‌کشد.
13درصد سالمندان تهران تنها زندگی می‌کنند
اوایل مهر 1401 بود که رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان از پیش‌بینی‌هایی خبر داد که تاکید داشت کمیت جمعیت سالمندی در یک شتاب منحصربه‌فرد جهانی تا سال 1435 از یک‌سوم جمعیت عبور می‌کند.
به گفته حسام الدین علامه، نکته مهم تغییرات کیفی در جمعیت سالمندی است، به‌طوری‌که در سال 1376 به‌ازای هر صد زن سالمند، 116 مرد سالمند در کشور وجود داشت. البته 22 سال بعد یعنی در سال 98 به‌ازای هر صد زن، 93 مرد سالمند جمعیت کشور را تشکیل می‌دادند. اعداد و درصدهایی که نشان از زنانه‌شدن جمعیت سالمندی در ایران دارند. در این میان در کنار زنانه‌شدن جمعیت و روند افزایشی جمعیت سالمندی، مهم‌ترین دغدغه سالهای اخیر انزوا و تنهایی در میان سالمندان است. تنهایی و انزوایی که حاصل فوت همسر، نزدیکان و بستگان، ازدواج فرزندان و ... است. اگرچه پاندمی کرونا هم به‌ویژه در میان زنان این بخش از جمعیت تنهایی و انزوای سالمندان را تشدید کرد. البته نتایج پژوهشی نشان از این دارد که 13درصد از سالمندان تهران تنها زندگی می‌کنند؛ درصدی که در میان زنان سالمند هفت‌برابر بیشتر به چشم می‌خورد.
آمارها و پژوهش‌ها بر این مسأله تاکید دارند که میانگین تعداد فرزندان سالمندان فعلی براساس آمارهای اعلامی حدود پنج فرزند است. این درحالی‌است که تک‌فرزندی یا کاهش تعداد فرزندان در جامعه امروزی در آینده گواهی دیگر بر بحرانی‌شدن تنهایی سالمندان خواهد بود. این روند درواقع این احتمال را قوت می‌بخشد که آژیر تنهایی سالمندان به‌صدادرآمده‌است.
دورهمی‌ها، تامین‌کننده نیاز عاطفی سالمندان
«قرنطینه واقعا می‌تواند به اختلالات روانی در فرد منجر شود آن‌هم حتی در سالم‌ترین انسان‌ها.» محمدرضا ایمانی، روان‌شناس هم معتقد است انزوای اجتماعی فشارهای روحی و روانی بسیاری به آدم‌ها تحمیل می‌کند. ایمانی دورهمی‌ها، گردش با دوستان و مسافرت‌ها را بخشی از سبک‌زندگی آدم‌های امروزی می‌داند؛ سبکی که حالا تحت‌تاثیر کرونا و شرایط فعلی جامعه قرار گرفته است. «افرادی که اهل دورهمی، گردش و مسافرت بودند و روابط اجتماعی خودشان را دنبال می‌کردند با شرایط فعلی تنش‌ها و نگرانی‌هایی را تجربه می‌کنند؛ تجربه‌ای که با طولانی‌شدن شرایط فعلی نمود بیشتری خواهد داشت. پیش از این دورهمی دوستانه برای سالمندان راهکاری حداقلی برای ایجاد ارتباطات اجتماعی بود. هرچند این دورهمی‌ها برای سالمندانی که تنها زندگی می‌کنند تامین‌کننده نیاز عاطفی‌شان هم بود. نیازهایی که با خانه‌نشین شدن‌شان اغلب اوقات بی‌جواب می‌مانند و به استرس و اضطراب این افراد دامن می‌زنند. بهترین کار در چنین شرایطی برای دور ماندن از تنش‌ها، تغییر نگرش به سبک جدیدی از زندگی است. این روزها بهترین فرصت برای این است تا موضوعاتی را که تابه‌حال به آنها فکر نکرده‌ایم وارد زندگی‌مان کنیم؛ ورزش‌کردن، کتاب‌خواندن، موسیقی و تجربه ارتباطات مجازی که به کمک فناوری‌ها این روزها در دسترس همگان است. حتی به کمک این فناوری‌ها می‌توان دورهمی‌های مجازی داشت.»
حمایت‌های اجتماعی در گرو زندگی با خانواده
دورهمی‌های دوستانه، مهمانی‌های آخر هفته و ... شاید به گفته بعضی از صاحبنظران بهانه‌ای برای گریز از تنهایی آدم‌ها به‌ویژه سالمندان بوده؛ بهانه‌ای که کرونا و شرایط حاکم بر روابط شهروندان امروزی آن را دست‌نیافتنی کرده تا آدم‌ها را با تنهایی که همیشه وجود داشته روبه‌رو کند. به گفته ایمانی، داشتن سرگرمی‌ها و برنامه‌هایی از این دست شاید بهانه‌ای بوده برای گریز از مسائل درونی. مسائلی که حالا افراد مجبور به رویاوریی با آن هستند. او ادامه می‌دهد: «شاید این تنهایی که از آن صحبت می‌شود قبل از این هم وجود داشته و مهمانی‌ها و دورهمی‌ها این تنهایی را پر می‌کردند اما امروز افراد مسائل و تنهایی‌شان را برهنه‌تر از قبل ببینند.»
به اعتقاد این روان‌شناس، صراحتا نمی‌توان گفت آدم‌هایی که تنها زندگی می‌کنند آسیب‌پذیرترند هرچند افرادی که با خانواده زندگی می‌کنند از حمایت‌های اجتماعی به‌مراتب بیشتری بهره می‌برند. در نتیجه آسیب‌پذیری‌شان پایین آمده و احساس سلامت بیشتری می‌کنند. ایمانی بر این باور است که میزان تاثیرپذیری افراد از شرایط این روزهای جهان، به تیپ‌های شخصیتی و تاب‌آوری‌شان بستگی دارد. بی‌شک افرادی که با برنامه پیش می‌روند و اعتماد‌به‌نفس دارند و خودکارآمد هستند تاثیر کمتری از این شرایط تنهایی خواهند داشت.
منبع: جام جم آنلاین
کلیدواژه: سالمندان تنهایی حسام الدین علامه تنها زندگی می کنند جمعیت سالمندی شرایط فعلی دورهمی ها آدم ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۰۰۵۷۱۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
علی ربیعی: حدود 5 میلیون نفر در دانشگاه‌ها در حال تحصیل هستند/ رابطه معناداری بین رشته‌های تحصیلی و فرصت‌های شغلی موجود وجود ندارد/ بخش اعظمی از جمعیت فعال تحصیل کرده، دچار نوعی فاصله بین وضع موجود و انتظار از زندگی شده‌اند
به گزارش جماران؛ علی ربیعی وزیر اسبق کار در یادداشتی با عنوان « چشم‌انداز کار و کارگری » در کانال تلگرامی خود نوشت:
روز کارگر فرصت مناسبی است تا در این بازه زمانی، مروری بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی کارگران و تغییرات بازار کار داشته باشیم. بررسی وضعیت کارگران موضوعی پیچیده و چند بعدی است و بدون بررسی بازار کار، سیاست‌های بازار کار، تغییرات کمی و کیفی جمعیتی، نظام آموزش عمومی، نظام آموزش مهارتی و در عین حال توجه به مباحث فرهنگی، اجتماعی و در نهایت متغیرهای کلان اقتصادی تقریبا ناممکن است.
در این یادداشت بر آن هستم تا ضمن مروری بر آمار و ارقام، به تحلیل وضعیت کارگران بپردازم:
یکی از مهم‌ترین مسائلی که جامعه کار و کارگر را در تمام دنیا و همچنین در ایران تحت‌الشعاع قرار داده و می‌دهد، گذار به دنیای کار در فضای فناوری اطلاعات است.
بی‌تردید، آینده کار از مباحث بسیار چالش برانگیز در عصر حاضر به شمار می‌رود. پیشرفت تکنولوژی و انقلاب دیجیتال به ویژه در دنیای پساکرونا، سبب شده تا در دنیای کار نیز تغییرات شگرفی بروز کند. بر اساس گزارش جهانی آینده کار در سال ۲۰۲۳، پیش‌بینی می‌شود که در پنج سال آینده ۸۵ میلیون شغل از بین رفته و ۶۲ میلیون شغل جدید ایجاد شود. این تغییرات چشمگیر در بازار کار به معنای نیاز به مهارت‌های جدید است که بیشتر متکی به خلاقیت، نوآوری، تفکر ایده‌پردازانه و .... است.
در چنین فضایی که علاوه بر دنیا، بر بازار کار ایران نیز سایه افکنده، با تغییر و تحولاتی در بازار کار مواجه هستیم که مستلزم توجه ویژه به سیاستگذاری در این فضا است.
۱- یکی از تغییرات بسیار مهم در بازار کار ایران، جمعیت فعال تحصیل کرده دانشگاهی کشور است. در حال حاضر حدود ۵ میلیون نفر در دانشگاه‌ها در حال تحصیل هستند که اصولا رابطه معناداری بین رشته های تحصیلی و فرصت های شغلی موجود وجود ندارد، به خصوص در رشته های علوم انسانی که دانش‌آموختگان مهارت خاصی نیز کسب نمی‌کنند. از منظر جامعه‌شناسی بخش اعظمی از جمعیت فعال تحصیل کرده، دچار نوعی فاصله بین وضع موجود و انتظار از زندگی شده‌اند که این شکاف می‌تواند زمینه‌ساز بروز بحران‌های مختلف شود. مطالعات نشان می‌دهد که این نوع افراد در صورت استخدام، از ناراضیان وضع موجود به حساب آمده و به علت فقدان انگیزش از بهره‌وری لازم نیز برخوردار نیستند. پدیده کم‌اظهاری تحصیلات که برای به‌دست آوردن شغل در سالهای اخیر رایج شده بود، نیز تغییر کرده است. نگرشی به آمارها در سالهای اخیر نشان‌گر آن است که جمعیت فعال تحصیل کرده، تمایلی برای استخدام در مشاغل با حداقل دستمزد را ندارند. بدین‌ترتیب نیروی در سن کار یا به جمعیت بیکار مزمن می‌پیوندد و یا به مشاغل با درآمد بالاتر و با درآمد کمتر (نظیر اسنپ) و واسطه گری روی می‌آورند.
نگاهی به آمارهای بازار کار نیز حاکی از آن است که بیشترین میزان بیکاری در بین فارغ‌التحصیلان دانشگاهی به چشم می‌خورد، به‌نحوی‌که نرخ بیکاری فارغ التحصیلان جوان دانشگاهی بر اساس آمار زمستان ۱۴۰۲، ۱۱.۶ درصد بوده و بیکاری جوانان ۲۲.۵ درصد است. علت اظهار نظر مسولان دولتی مبنی بر اینکه در برخی استانها بیکاری نداریم الزاما ناشی از از بین رفتن بیکاری نیست، بلکه بیشتر ناشی از عدم تمایل افراد به رفتن بر سر کارهای بی‌کیفیت است؛ به عبارتی افراد از جذب شدن در بازار کار و با شرایط مورد انتظار نا امید شده‌اند.
۲- یکی از دیگر از موارد قابل تامل، حجم زیاد افرادی است که نه در حال فراگیری انواع مختلف مهارت و آموزش، نه در حال درس خواندن و نه درحال کار هستند که در اصطلاح بازار کار به «نیت‌ها» شهره‌اند. بر اساس آمار آخرین آمار مرکز آمار ایران، این تعداد حدود سه میلیون نفر برآورد می‌شوند.
مساله نیت‌ها و تعداد زیاد این افراد خود، سبب افزایش نگرانی‌های امنیتی در جامعه شده که نیازمند توجه ویژه سیاست‌گذار است.
۳_ نکته دیگر در خصوص افرادی است که به دلیل عدم اشتغال در زمان مناسب، دوره انتظار ایشان برای جذب بازار کار افزایش یافته است. این پدیده در خصوص افراد متولد دهه شصت بسیار قابل مشاهده می‌باشد. سیاست‌های افزایش جمعیت در دهه شصت و همچنین سیاست‌های گسترش و تسهیل ورود به دانشگاه‌ها در دهه هشتاد سبب شد تا ورود پتانسیل عظیم جمعیت در سن کار دهه شصت به بازار کار با تاخیر مواجه شود. این مساله به قدری جدی است که متولدین دهه شصت و دهه هشتاد به طور همزمان پشت در بازار کار قرار گرفته و بیکاری‌های طولانی و ناامیدی بلند مدت شکل بسیار ملموس به خود گرفته است.
۴ _ از دیگر مسایل مورد توجه در خصوص اشتغال، کیفیت اشتغال در سالهای اخیر است.
از یک‌سو رشد منفی در بخش کشاورزی و صنعت و رشد مثبت بخش خدمات در سالهای اخیر و همچنین بازگشت نیروی کار از دست رفته در دوران کرونا به بازار کار و از سوی دیگر حجم قابل تامل نیروی کارکن مستقل در فضای بازار کار، جامعه را با پدیده اشتغال کم کیفیت و ناپایدار مواجه کرده که هم سبب کاهش انگیزه ورود به بازار کار شده و هم در صورت جذب در اشتغال‌های این چنینی بیشتر مبتنی بر تامین معیشت خانوار و رفع فقر است.
۵ - نکته حائز اهمیت دیگر، در ارتباط با نیروی کار و فقر است. مطالعات نشان می‌دهد آن‌دسته از کارگران که در کارخانجات بزرگ مشغول به کار بوده و از مزایای جانبی اقتصادی برخوردار هستند، سهم قابل توجهی در جمعیت کار را ندارند. بخش مهمی از نیروی کار که به آمار نیروی کار در سالهای اخیر اضافه شده‌اند در بخش خدمات هستند که غالبا از نظر درآمدی غیر مولد و ناپایدار است. در عین حال پیشی‌گرفتن تورم از رشد حداقل دستمزد در سالهای اخیر نیز سبب شده است تا قدرت خرید این گروه کاهش یابد و به طبقات پایین تر درآمدی سقوط نمایند.
عوامل فوق در کنار تغییرات قابل توجه در فضای کار و آینده کار که همگی وابسته به انقلاب دیجیتال و پیشرفت فناوری اطلاعات است، سیاستگذاری در این حوزه را پیچیده‌تر می‌سازد. در کنار کاهش انگیزه نیروی کار به کار کردن در فضاهای مورد اشاره، چالش‌های اقتصادی موجود (که به ویژه به دلیل تحریم های اقتصادی بیشتر هم می‌شود)، باید به این نکته توجه داشت که آینده کار نیازمند توجه به تغییر و تحولات تکنولوژی و از بین رفتن برخی شغل‌ها در این فضا و ایجاد مشاغل جدید است. در صورتی‌که سیاست‌گذاران این حوزه پیش‌بینی درستی از تغییرات قابل‌انتظار در فضای دیجیتال نداشته باشند، ممکن است با بحران‌های جدید در از بین‌رفتن مشاغل و بیکار شدن نیروهای فعال مواجه شویم. نشانه‌های حرکت به سمت اشتغال‌ها در فضای دیجیتال در ایران نیز به خوبی قابل مشاهده است. حجم بالای اشتغال در بخش خدمات، اشتغال در فضاهای اشتراکی و آنلاین، در کنار اقتصاد دیجیتال که حتی چشم‌انداز هوشمند شدن بخش‌های کاربر نظیر کشاورزی را در ایران نیز به دنبال دارد، مستلزم بررسی‌های دقیق در خصوص تغییرات به وجود آمده در دنیای کار آینده است. دنیایی که در آن حتی تعریف کارگر نیز تغییر خواهد کرد. عدم توجه به دنیای جدید اقتصاد، اجتماع و کار می تواند بحران‌های اقتصادی و اجتماعی در پی داشته باشد.
بدون تردید برای خروج از شرایط مورد اشاره و مواجهه با تغییرات پیش‌رو، نیازمند سرمایه‌گذاری‌های جدید در بخش صنعت، فناوری اطلاعات و خدمات مولد هستیم که این امر نیز مستلزم رفع تحریم و سیاست‌های عدم فشار بر فضای فناوری اطلاعات است. تداوم روند سیاست‌های مزد کمتر از تورم، باعث ضعیف‌تر شدن وضعیت نیروی کار می‌شود که علاوه بر آثار اقتصادی ،آثار سیاسی و اجتماعی را نیز می‌تواند به دنبال داشته باشد. در عین حال توجه به مهارت‌های جدید مورد نیاز در عصر جدید کار می‌بایست در دستور کار سازمان‌های آموزش مهارتی قرار گرفته تا آمادگی لازم برای این دوره گذار فراهم آید.
حقوق کدام یک از ایثارگران در سال ۱۴۰۳ افزایش داشت؟